Een postzegel

Je wordt soms meewarig aangekeken als je verteld dat je postzegels verzameld. Iedereen heeft in zijn jeugd wel eens postzegels verzameld maar de verzamelingen "de hele wereld" verdwenen in een laatje als een soort jeugdzonde zodra er zich een andere hobby aandiende. Toch is philatelie meer dan de moeite waard. Het is een leuke manier om kennis te verzamelen over zaken die je interreseren. Ik verzamel thematisch, d.w.z. ik verzamel postzegels over muziek en postzegels die iets te maken hebben met muziek in de schilderkunst. Daarnaast heb ik een kleine verzameling over de schilder Marc Chagall.                             In die Chagallverzameling zit een serie van twaalf postzegels uit Israel waarop de glas-lood-ramen te zien zijn die Chagall maakte over de twaalf stammen van Israel. Aan de hand van die zegels is heel wat kennis op te doen. Het brandschilderen van ramen bleek van doorslaggevende betekenis voor Chagalls enorme populariteit. Toch maakte hij pas op bijna 70-jarige leeftijd kennis met deze kunstvorm. In Frankrijk bewonderde hij de prachtige ramen in de Notre-Dame in Parijs. Hij raakte onder de indruk van de kleurenpracht en de compositie van de vensters en besloot zich, net als Braque, Villon, Matisse e.a. met het brandschilderen bezig te houden. Tot het mooiste wat Chagall maakte zijn de polychrome glas-in-loodramen voor de synagoge van de universiteitskliniek van de Hadassah-organisatie in Jeruzalem. Het ontwerp is ontleend aan de Bijbel en wel het 30e en 49e hoofdstuk van Genesis en het 33e van Deuteronomium. Omdat de Joodse godsdienst het afbeelden van mensen verbiedt, tonen de ramen slechts de namen van de stammen, bijbelcitaten en motieven als bloemen. kandelaren, vogels, vissen en andere dieren, naast veel symbolen uit het Joodse leven. De kleuren van de ramen zijn ontleend aan een tekst uit Exodus 28:15-21.In de voorschriften aangaande de priesterkleding worden de kleuren goud, blauwpurper, roodpurper en karmozijnrood genoemd.   Bijgaande postzegel  (raam) is aan de stam Dan gewijd. 

Dan was de eerste zoon van Bilha, de slavin van Rachel, en de vijfde van Jacob de stamvader.     In Genesis 30:1-6 wordt het verhaal rondom de geboorte van Dan beschreven. Dan was letterlijk een ondergeschoven kind. De methode om "buitenechtelijke" kinderen te echten is ook in kringen waar de opvolging een rol speelt geen ongebruikelijke. Dit zou best een onderwerp kunnen zijn om verder uit te zoeken. Om te begrijpen wat Chagall heeft bewogen om de ramen te maken zoals ze zijn moet wat bijbelstudie worden verricht.

Van belang voor het glas-in-loodraam is de zegenspreuk van Jacob in Genesis 49:46,47 

Jacob zegt daar: "Dan, hij handhaaft het recht van zijn stam als elk van de stammen van Israël.           Dan, hij is een slang op de weg, een adder op het pad; hij bijt het paard in de hielen, de berijder komt ten val. Op uw hulp hoop ik, HEER!"                                                                                        Daarnaast is de zegen van Mozes belangrijk In Deuteronomium 33:22 zegt  Mozes:."Dan is als een jonge leeuw die uit Basans bossen te voorschijn springt".  

In het raam is in het midden een majestueuze driearmige kandelaar te zien, die oprijst als een levensboom, ook wel boom van het recht genoemd. De naam Dan betekent Richter of rechter. De kandelaar speelt een grote rol in het werk van Chagall. 2-armige en 3-armige staan vaak voor het vrome Joodse leven (sabbatskaarsen) en de 7-armige Menora of chanoeka kandelaars voor de feesten.   

Om de voet van de kandelaar is een slang met een grote rode kop met vlek te zien die zich om een kandelaar slingert. Deze slang wordt door Jacob genoemd. Het is de hoornadder of gehoornde (woestijn)adder (Cerastes cerastes) een giftige slang uit de familie adders. (Viperidae). Deze slang is nachtactief om zo de hitte overdag te vermijden, en ligt in een hinderlaag onder het zand. Een langslopende prooi wordt bliksemsnel gebeten en weer losgelaten. Deze zal spoedig sterven, de slang wacht de dood van de prooi rustig af en spoort deze op met het sterke reukvermogen. Een andere slang slingert zich langs de kandelaar omhoog (de slang op de weg). Op een van de armen van de zelfkandelaar zit een rode leeuwenwelp met een zwaard dat gelijkertijd de weegschaal van de gerechtigheid is. Deze leeuw verwijst naar de tekst uit Deuteronomium 33. De op het raam afgebeelde dieren zijn in principe in het O.T. voorkomende offerdieren.  Chagall geeft ze echter een bredere betekenis. Ze drukken verschillende Bijbelse en rabbijnse religieuze denkbeelden uit. Ze doen o.a. denken aan de vier wezens uit het roepingsvisioen van Ezechiël (Ezech. 1) en aan afbeeldingen in synagogen en op grafstenen van joodse begraafplaatsen uit de leefwereld van Chagall. Zo valt er veel te ontdekken op een postzegel. Postzegels verzamelen is een waardevolle hobby

Postzegel: Israel 1967  Michelnr. 584

      

Fidler on the roof

Ik hou van de schilder Marc Chagall (1887-1985). Zijn kleurrijke manier van schilderen is een lust voor het oog. Hij is een begenadigd kunstenaar, die niet alleen de schilderkunst beoefend maar ook een het vak van glazenier. Het schilderij  Fidler on the roof is een van zijn bekendste schilderij. Het is geschilderd  in een stijl die we het orphisme noemen.Het Orphisme is een dichterlijke variatie op het kubisme. Kenmerkend voor het orphisme is de combinatie van zuivere kleuren met de glasheldere structuren van het strenge kubisme. De naam van de mythische zanger Orpheus moest de oorspronkelijke herinnering aan de geboortegrond oproepen, waarin eens de mens en de wereld één waren. De herinneringen van Chagall worden verteld in droombeelden. Droombeelden over zijn geboortedorp Vitebsk. Herinneringen aan Wit-Rusland het land waar hij geboren is, het land dat hij lief heeft.  Ons oog volgt in etappes  zijn herinnering. Een dorpsplein, een kerk, besneeuwde huizen met rokende schoorstenen. Voetstappen in de sneeuw die Chagall zelf daar eens heeft gezet. De vogels onder en in de boom, wachtend op de nieuwe lente. Een speelman gezeten op een tafel zoals bij een feest is het centrum van Chagalls heimwee. Een vriend? Een dierbaar familielid? Of is hij het zelf die in de vorm van een gedachte in een donkere wolk zijn hoofd ontstijgt?

Speelt hij of is zijn instrument ontstemd door verlangens, die het hem onmogelijk maken de zuivere klank van het geluk te horen? Het is Chagalls Russische dorp waarin heimwee en verlangen weerspiegelen. De onwerkelijke kleur maakt alles tot een sprookje.De vioolspeler is een zinnebeeld van overleven door middel van de traditie en vrolijkheid, in een bestaan dat gekenmerkt wordt door onzekerheid en gebrek aan evenwicht. Geldt dit in het algemeen voor de vioolspeler op zijn schilderijen, dit geldt wel in het bijzonder van de vioolspeler op het schuine dak. Hij verkeert in een spagaat. Kan hij zich staande houden op zo’n hellend vlak?Het schilderij lijkt iets te willen uitbeelden van het feit, dat hij het juist volhoudt door met volharding en vrolijkheid het spel voort te blijven zetten.

Het zijn allemaal vragen waarop je zelf een antwoord moet geven. Dat maakt dit schilderij zo buitengewoon boeiend.

Afscheid

Afscheid nemen is altijd een beetje sterven.

Onze dochter en haar gezin hebben vorige week na bijna 10 trouwe jaren hun lieve hond Betty laten inslapen. Hoewel het lieve dier zo graag wilde kon haar door reuma en andere kwellingen getergde lichaam de dagelijkse gang jammer genoeg niet meer volhouden. Ze was ongelooflijk lief, sociaal, trouw en het beste maatje van Sammy.  Zo zal ze altijd een speciaal plekje in onze gedachten houden.Betty was een hond die in de vakanties regelmatig in ons huis bivakkeerde en goede maatjes was met onze Bowie, de Berner Sennenhond met het ene blauwe oog. Betty was een waterhond die hoog blaffend en met groot enthousiasme het water inrende. Bowie bekeek het wat afstandelijker en ging er meestal bij liggen. Zijn grote kop op zijn voorpoten en een oog dicht. Je zag hem denken: druktemaker. 'sNachts kon het gebeuren dat er heel voozichtig,doodstil sluipend, een hond de trap opkwam de slaapkamerdeur voorzichtig openduwde en je even een natte neus voelde. Het was Betty die dan zachtjes naast het bed ging liggen. Zo nu en dan even je hand besnuffelde om te ruiken of je blij met haar aanwezigheid was. Bowie vond het prima. Het waren goede maatjes die van elkaar wisten waar ze stonden.Bowie had een afwijking in zijn hersenen die steeds ernstiger vormen aannam. Hij werd daardoor onhoudbaar en gevaarlijk voor zijn omgeving en zo ging ook hij op een dag de weg die Betty vorige week ging. Het verdriet als je met je hond de laatste weg opgaat is heel dubbel. Enerzijds weet je dat het het beste voor je hond is anderzijds wil je hem/haar niet missen. Je hebt je hond die morgen nog wat lekkers gegeven, nog even verwent met nog een stukje worst, nog weer eens aangehaald, zijn vacht geborsteld, zijn kop op je schoot gehad.Weer dacht je dat het dier toch niet zo ziek was en dat er best nog wel iets aan te doen was. Je liep bij zijn mand weg omdat je het niet kon hebben dat iemand je tranen zag. "Ga je mee?" vroeg je ook nog toen het tijd was om te gaan. Met een brok in de keel deed je zijn riem om. "We gaan uit" zag je hem denken. "Ja we gaan op reis" zei je en we liepen naar buiten.

Later op de terugweg kwamen de tranen.