Een postzegel

Je wordt soms meewarig aangekeken als je verteld dat je postzegels verzameld. Iedereen heeft in zijn jeugd wel eens postzegels verzameld maar de verzamelingen "de hele wereld" verdwenen in een laatje als een soort jeugdzonde zodra er zich een andere hobby aandiende. Toch is philatelie meer dan de moeite waard. Het is een leuke manier om kennis te verzamelen over zaken die je interreseren. Ik verzamel thematisch, d.w.z. ik verzamel postzegels over muziek en postzegels die iets te maken hebben met muziek in de schilderkunst. Daarnaast heb ik een kleine verzameling over de schilder Marc Chagall.                             In die Chagallverzameling zit een serie van twaalf postzegels uit Israel waarop de glas-lood-ramen te zien zijn die Chagall maakte over de twaalf stammen van Israel. Aan de hand van die zegels is heel wat kennis op te doen. Het brandschilderen van ramen bleek van doorslaggevende betekenis voor Chagalls enorme populariteit. Toch maakte hij pas op bijna 70-jarige leeftijd kennis met deze kunstvorm. In Frankrijk bewonderde hij de prachtige ramen in de Notre-Dame in Parijs. Hij raakte onder de indruk van de kleurenpracht en de compositie van de vensters en besloot zich, net als Braque, Villon, Matisse e.a. met het brandschilderen bezig te houden. Tot het mooiste wat Chagall maakte zijn de polychrome glas-in-loodramen voor de synagoge van de universiteitskliniek van de Hadassah-organisatie in Jeruzalem. Het ontwerp is ontleend aan de Bijbel en wel het 30e en 49e hoofdstuk van Genesis en het 33e van Deuteronomium. Omdat de Joodse godsdienst het afbeelden van mensen verbiedt, tonen de ramen slechts de namen van de stammen, bijbelcitaten en motieven als bloemen. kandelaren, vogels, vissen en andere dieren, naast veel symbolen uit het Joodse leven. De kleuren van de ramen zijn ontleend aan een tekst uit Exodus 28:15-21.In de voorschriften aangaande de priesterkleding worden de kleuren goud, blauwpurper, roodpurper en karmozijnrood genoemd.   Bijgaande postzegel  (raam) is aan de stam Dan gewijd. 

Dan was de eerste zoon van Bilha, de slavin van Rachel, en de vijfde van Jacob de stamvader.     In Genesis 30:1-6 wordt het verhaal rondom de geboorte van Dan beschreven. Dan was letterlijk een ondergeschoven kind. De methode om "buitenechtelijke" kinderen te echten is ook in kringen waar de opvolging een rol speelt geen ongebruikelijke. Dit zou best een onderwerp kunnen zijn om verder uit te zoeken. Om te begrijpen wat Chagall heeft bewogen om de ramen te maken zoals ze zijn moet wat bijbelstudie worden verricht.

Van belang voor het glas-in-loodraam is de zegenspreuk van Jacob in Genesis 49:46,47 

Jacob zegt daar: "Dan, hij handhaaft het recht van zijn stam als elk van de stammen van Israël.           Dan, hij is een slang op de weg, een adder op het pad; hij bijt het paard in de hielen, de berijder komt ten val. Op uw hulp hoop ik, HEER!"                                                                                        Daarnaast is de zegen van Mozes belangrijk In Deuteronomium 33:22 zegt  Mozes:."Dan is als een jonge leeuw die uit Basans bossen te voorschijn springt".  

In het raam is in het midden een majestueuze driearmige kandelaar te zien, die oprijst als een levensboom, ook wel boom van het recht genoemd. De naam Dan betekent Richter of rechter. De kandelaar speelt een grote rol in het werk van Chagall. 2-armige en 3-armige staan vaak voor het vrome Joodse leven (sabbatskaarsen) en de 7-armige Menora of chanoeka kandelaars voor de feesten.   

Om de voet van de kandelaar is een slang met een grote rode kop met vlek te zien die zich om een kandelaar slingert. Deze slang wordt door Jacob genoemd. Het is de hoornadder of gehoornde (woestijn)adder (Cerastes cerastes) een giftige slang uit de familie adders. (Viperidae). Deze slang is nachtactief om zo de hitte overdag te vermijden, en ligt in een hinderlaag onder het zand. Een langslopende prooi wordt bliksemsnel gebeten en weer losgelaten. Deze zal spoedig sterven, de slang wacht de dood van de prooi rustig af en spoort deze op met het sterke reukvermogen. Een andere slang slingert zich langs de kandelaar omhoog (de slang op de weg). Op een van de armen van de zelfkandelaar zit een rode leeuwenwelp met een zwaard dat gelijkertijd de weegschaal van de gerechtigheid is. Deze leeuw verwijst naar de tekst uit Deuteronomium 33. De op het raam afgebeelde dieren zijn in principe in het O.T. voorkomende offerdieren.  Chagall geeft ze echter een bredere betekenis. Ze drukken verschillende Bijbelse en rabbijnse religieuze denkbeelden uit. Ze doen o.a. denken aan de vier wezens uit het roepingsvisioen van Ezechiël (Ezech. 1) en aan afbeeldingen in synagogen en op grafstenen van joodse begraafplaatsen uit de leefwereld van Chagall. Zo valt er veel te ontdekken op een postzegel. Postzegels verzamelen is een waardevolle hobby

Postzegel: Israel 1967  Michelnr. 584