Stilte

Stilte Bijna iedere morgen sta ik, terwijl mijn honden vrij rondlopen, op een heuveltje met de rug tegen een oude beuk te kijken naar het voor mij liggende land. Vandaag is het land geploegd. De zwarte voren lijken te wachten op het zaaigoed. De mist dekt het toe met zachte hand. Ik ervaar geen geluid. De stilte neemt bezit van me. Mijn hoofd loopt leeg. Er zij geen storende gedachten. Er is in mij alleen maar stilte, een intense vredige stilte.                                      De mens heeft zo nu en dan rust nodig maar heeft vooral stilte nodig. Niet alleen om even bij zinnen te komen of, zoals dat heet “je even te herpakken”, maar om de vrede te ervaren die in de stilte is verborgen. Stilte geeft rust, geeft troost en geneest.  Ik vind het verrijkend om de kerkdienst te beginnen met stilte. Het is een op adem komen voordat de liturgie begint. Geen stilte voor de storm dus. Stilte is er in allerlei vormen. Iedereen kent wel de benauwende stilte, de gespannen stilte en de verlossende stilte.                                                In de muziek speelt stilte een grote rol. Zonder rusten kan muziek niet bestaan. Een bijzondere vorm van stilte is de emotionele stilte. Ik ervaar dat bijvoorbeeld na de aria: Erbarme dich, mein Gott uit de Matthäuspassion van Bach. Met bijna dichtgeknepen keel onderga ik die aria. Doodstil. Het zoeken naar stilte is universeel. Veel grote kunstenaars hebben gezocht naar vormen om de stilte te verbeelden. Een uiterste vorm is de stiltemuziek van de Amerikaanse componist John Cage (1912-1992) Hij componeerde in 1952 een werk voor piano getiteld 4'33" (uitspraak: vier minuten en drieëndertig seconden) Cage noemde het zelf een silent piece. Het stuk gaat als volgt: De pianist zit voor de piano en raakt in 4 minuten en 33 seconden geen toets aan. Totale stilte  waarbij slechts het toevallig aanwezige en niet geënsceneerde geluid aanwezig is. Bij het “aanhoren” bekruipt je aanvankelijk een onbehagelijk gevoel, totdat je je overgeeft aan de muzikale stilte.Overigens, wanneer we naar muziek luisteren, is het de stilte die de meest intense en positieve hersenactiviteit stimuleren. John Cage baseerde zijn werk op de White Paintings van Robert Rauschenberg. Dit schilderij bestaat uit 7 witte panelen. Door de afwezigheid van kleur en vorm blijft alleen de stilte over. Het is alsof je kijkt naar een kloostermuur, een witte kloostermuur. De sprong naar het klooster is gemakkelijk gemaakt. Er zijn kloosterordes waar het zwijgen, de stilte, een vanzelfsprekend iets is, zoals de orde van de Kartuizers waar stilte gezien wordt als een voorwaarde om een hoger bewustzijn te bereiken. Omdat woorden ontoereikend zijn, wordt (overtollig) spreken vermeden. Overigens kan stilte in bepaalde omstandigheden van inhoud veranderen. Het lied Het is zo stil in mij gezongen door Van Dik Hout bezingt oorspronkelijke de stilte tussen twee geliefden. Als Judas het in The Passion van 2012 zingt dan is het een stilte van spijt, wroeging en eenzaamheid. Stilte is voor ieder mens belangrijk. Ik zie uit naar de momenten van collectieve stilte, de verbindende stilte. De stilte van het stil gebed in de kerk. De stilte bij de 4 mei herdenking, waar ik na een aantal jaren weer bij zal zijn nu de rust, de stilte,  is weergekeerd. God spreekt immers in de stilte.  Onze oud-voorganger Jaap Zijlstra schreef in zijn gedicht Stilte het volgende: De zee draagt vrede deze nacht op kleine golven naar me toe. Waarom en hoe zijn nu van geen belang. Ik tracht niet meer en voel me niet meer moe. Dit is het dan waarop ik heb gewacht, de stilte waar ik diep voor onderdoe. Stilte is ook genade. .

.